Fakty i mity – czy to prawda, że po przeszczepie serca zmieniają się nawyki, a nawet osobowość?

Tomasz Rywik i Anna Mierzyńska

Niektóre historie pacjentów, którzy otrzymali nowe serce w wyniku transplantacji, zawierają wątek zmiany nawyków, celów życiowych, czy podejścia do życia. Wątek ten budzi wiele emocji wśród osób oczekujących na przeszczepienie i ich bliskich, dlatego też ważne jest omówienie go jeszcze przed operacją tak, aby uniknąć niepotrzebnego stresu i niepokoju po zabiegu.

Przeszczepienie serca jest wykonywane jest u pacjentów z zaawansowaną niewydolnością serca, u których wszystkie inne metody leczenia zostały już wykorzystane lub nie dadzą zauważalnego (dla pacjenta) efektu. Operacja ta polega na pobraniu serca od osoby, która jest nazywana dawcą, u której doszło do trwałego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, tzw. śmierci mózgowej. Serce jest następnie transportowane w specjalnych warunkach do ośrodka specjalistycznego, w którym zostaje przekazane do przeszczepienia. Serce osoby chorej jest usuwane, a następnie w to miejsce jest wszczepiane serce pobrane od dawcy.

Operacja trwa wiele godzin, chory otrzymuje wiele leków w trakcie zabiegu, a dodatkowo trakcie operacji pacjent jest podłączany do urządzenia zwanego płuco-sercem, które zastępuje pracę serca i płuc zapewniając odpowiedni przepływ i utlenowanie krwi. Przepływ krwi utrzymywany za pomocą tej  maszyny nie jest dokładnie taki sam jak podczas pracy własnego serca. W związku z tym sama operacja może wiązać się z pewnymi zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym i np. na jakiś czas osłabić możliwość koncentracji uwagi.

Po zabiegu nieliczne osoby zauważają, przez pewien czas, zmianę preferencji dotyczących jedzenia, co może wynikać z leków przyjmowanych w pierwszym okresie po operacji. Leki, wraz z silnymi emocjami, które wiążą się z zabiegiem,  mogą też wpływać przez jakiś czas na odczuwanie i pokazywanie niektórych emocji, np. powodować większą wrażliwość emocjonalną. Zmiany te często niepokoją samego pacjenta i jego bliskich, jednak ich pojawienie się jest dla zespołu medycznego zrozumiałe i  zazwyczaj są przemijające.

Dodatkowym, bardzo ważnym, aspektem transplantacji jest fakt, że dla znacznej części biorców serca (czyli osób, które otrzymały nowy narząd), jest to sytuacja zwrotna w ich życiu, która może przyczynić się do pojawienia się chęci wprowadzenia zmian w swoim życiu i zmiany postawy wobec dotychczasowych decyzji życiowych. W wyniku tych refleksji część osób dostrzega znaczenie bliskich relacji (np. rodzinnych) lub zwraca się w stronę wiary albo zaczyna poświęcać czas na pomaganie innym ludziom.