Co i jak badać, aby mieć zdrowie pod kontrolą (jakie badania, co jaki czas) - Wszystko z czasem ulega zużyciu lub się psuje. Tak jak w codziennym życiu dbamy, przeglądamy urządzenia które nam służą np., samochód, kuchenka, itp., tak i nasz organizm wymaga okresowych przeglądów, aby utrzymać go w pełnej sprawności. W odróżnieniu od sprzętów, serca ani naczyń nie można tak po prostu wymienić. To od nas w dużym stopniu zależy w jak sprawny będzie nasz organizm, w tym także nasze serce, a temu służy przestrzeganie pewnych zasad.
Pomiary ciśnienia powinny być zazwyczaj wykonywane na kończynie górnej niedominującej (u praworęcznych na lewej, u leworęcznych na prawej). Co najmniej jeden raz pomiar powinien być wykonanych kolejno na obu kończynach jeśli wartości różnią się istotnie (>10 mm Hg), kolejne pomiary powinny być wykonywane zawsze po tej stronie, po której ciśnienie było wyższe !!!
Sprawą bardzo ważną jest właściwe ułożenie ręki w trakcie pomiaru ciśnienia tętniczego. Łokieć powinien być oparty na stole, blacie lub podłokietniku mankiet aparatu powinien znajdować się na wysokości serca, a mięśnie badanej kończyny powinny być rozluźnione. Ułożenie ramienia z mankietem poniżej poziomu serca może spowodować zawyżenie pomiarów, a uniesienie – zaniżenie. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do aparatów nadgarstkowych – nadgarstek z aparatem powinien być umieszczony na poziomie serca np. oparty o klatkę piersiową. Najczęściej stosowane są aparaty elektroniczne, proste i bardzo wygodne w obsłudze.
Ważna sprawą jest, aby kupując aparat do mierzenia ciśnienia upewnić się, że aparat jest zwalidowany, czyli sprawdzony przez instytucje, towarzystwa naukowe. W takiej sytuacji aparaty uzyskując ich rekomendację. Najtańszy sprzęt może nie podawać prawidłowych wyników i utrzymywać nas w fałszywie w dobrym samopoczuciu. U osób bez podwyższonych wartości ciśnienia pomiary powinny być wykonywane nie rzadziej niż co dwa lata.
Zakresy norm dla osób bez innych chorób kardiologicznych, cukrzycy, niewydolności nerek
W celu sprawdzenia czy wartości są prawidłowe, wynik pomiarów domowych należy oceniać jako średnią z co najmniej 3, a najlepiej 5-7 kolejnych dni, a pomiary powinny być wykonywane rano i wieczorem.
| Pomiary ciśnienia tętniczego | Wartości prawidłowe ciśnienia skurczowego |
i/lub | Wartości prawidłowe ciśnienia rozkurczowego |
| Pomiary domowe | <135 mm Hg | <85 mm Hg | |
| Pomiary w gabinecie lekarskim | |||
| Ciśnienie optymalne | <120 mm Hg | 80 mm Hg | |
| Ciśnienie prawidłowe | 120-129 mm Hg | 80-84 mm Hg | |
| Ciśnienie wysokie prawidłowe | 130-139 mm Hg | 85-89 mm Hg |
Cholesterol jest tłustą substancją we krwi, nie miesza się dobrze i nie rozpuszcza się w wodzie. Jest on niezbędny dla organizmu, który wykorzystuje go do budowy i utrzymywania zdrowych komórek. Należy jednak pamiętać, że jego wysokie stężenie zwiększa ryzyko chorób serca.
Część cholesterolu jest wytwarzana przez organizm, przede wszystkim w wątrobie, a reszta pochodzi z naszej diety z produktów zwierzęcych, takich jak czerwone mięso, ser, masło i jajka. W związku z tym, że cholesterol nie może się swobodnie unosić się we krwi musi być „połączony” z określonymi białkami. Białka te zwane są lipoproteinami, a najbardziej znane z nich to lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL)- tzw. zły cholesterol oraz lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) - tzw. dobry cholesterol.
Nadmiar cholesterolu (tzw. dyslipidemia) jest bardzo niekorzystna, ponieważ może przyczyniać się do jego odkładania w ścianach naczyń tętniczych, w tym również naczyń doprowadzających krew do pracującego serca (tzw. naczyń wieńcowych), prowadząc do miażdżycy naczyń tętniczych np. tętnic szyjnych, tętnic kończyn dolnych. Miażdżyca tętnic wieńcowych prowadzi do wystąpienia choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej). Dlatego stężenie cholesterolu powinno być utrzymywane na właściwie niskim poziomie . Osoby z wysokimi poziomami cholesterolu początkowo nie odczuwają żadnych dolegliwości, dopóki nie dojdzie do istotnych zmian w naczyniach zmniejszając dopływ krwi.
Obecnie wiadomo, że to przede wszystkim podwyższone stężenie LDL-C (zły cholesterol) we krwi jest odpowiedzialne za rozwój miażdżycy. Natomiast obniżenie nadmiernie podwyższonych wartości LDL-C zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy naczyń i związanych z tym powikłań w tym między innymi zawałów serca, udarów mózgu, niedokrwienia kończyn dolnych. Podobnie niekorzystne są zbyt niskie stężenia HDL-C, jednak działania prowadzące do podwyższenia jego stężenia nie przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Stąd, wysokie stężenie HDL-C nie wystarczy aby uchronić nas przed miażdżyca, zawsze należy zwracać uwagę przede wszystkim na stężenie LDL-C.
Oznaczenie stężenia cholesterolu wykonywane jest z krwi żylnej Pełne badanie nosi nazwę profilu lipidowego (inaczej lipidogramu). W jego skład wchodzą oznaczenia:
Prawidłowe warunki wykonywania badań.
Zazwyczaj profil lipidowy jest oznaczany się na czczo. Ważne jest, aby na 14 godzin przed pobraniem krwi nie przyjmować żadnych pokarmów ani płynów (poza wodą), a w odniesieniu do alkoholu przerwa powinna wynosić 48 godzin. W niektórych przypadkach, np. np. przy oznaczeniu jedynie poziomu cholesterolu całkowitego lub HDL, nie obowiązuje zasady postu przed badaniem, ale wówczas oznaczenia trójglicerydów oraz LDL-cholesterolu mogą nie być wiarygodne.
Zalecane wartości profilu lipidowego u osób potencjalnie zdrowych
|
Frakcja cholesterolu |
Zalecane wartości* |
|
Cholesterol całkowity |
<190 mg/dl |
|
LDL-cholesterol |
< 100 mg/dl |
|
HDL-cholesterol |
> 40 mg/dl (mężczyźni >45 mg/dl(kobiety) |
|
Trójglicerydy |
<150 mg/dl |
| Nie-HDL | <131 mg/dl |
*Nie oznacza to, że każda osoba z nieprawidłowymi wartościami lipidogramu wymaga leczenia.
Glukoza to cukier prosty, który jest podstawowym źródłem energii w organizmie człowieka. Jest ona niezbędna do poprawnego funkcjonowania naszych narządów. Wiele czynników ma wpływ na jej stężenie we krwi. Insulina jest hormonem odpowiedzialnym za regulacje stężenia glukozy we krwi i za jej transport do tkanek, mówiąc inaczej za jej wykorzystanie przez pracujące narządy, tkanki. Niski poziom glukozy we krwi może powodować powoduje hipoglikemię, która może objawiać się wystąpieniem bólów głowy, nerwowością, problemami z koncentracją, w skrajnych przypadkach może dojść nawet do drgawek. Natomiast nieznacznie podwyższone stężenia glukozy, nawet takie które oznaczają już cukrzycę może nie dawać żadnych objawów w początkowym okresie Badanie glukozy krwi wykonuje się głównie u osób, u których istnieje podejrzenie cukrzycy. Niemniej jednak badania kontrolne wykonywane u osób dotychczas zdrowych powinny obejmować również oznaczenia stężenia glikemii, aby umożliwić wykrycie jakichkolwiek ewentualnych nieprawidłowości w jak najwcześniejszym momencie.
Wykonywane jest z krwi żylnej podczas standardowego pobrania krwi. Możliwe jest jednak oznaczenie stężenia glikemii we krwi włośniczkowej tzn. po nakłuciu palca i naniesieniu kropli krwi na pasek pomiarowy do aparatu przeznaczonego do pomiaru stężenia glukozy.
Najczęstszymi wskazaniami do wykonywania tych oznaczeń, poza badaniami okresowymi, są omdlenia lub stany wskazujące na podejrzenie cukrzycy.
Badanie należy wykonać na czczo (przerwa od ostatniego posiłku oraz płynów, poza wodą) nie powinna być krótsza niż ok. 16 godzin
Prawidłowe stężenia glukozy na czczo: 70-99 mg/dl
Podwyższona glikemia na czczo: 100-125 mg/dl
Cukrzyca: stężenie na czczo => 126 mg/dl lub podczas dowolnego pomiaru =>200 mg/dl
W sytuacji podwyższonego stężenia glukozy w badaniu, koniecznie trzeba powtórzyć to badanie.
Inne badania laboratoryjne:
Ważnymi badaniami, które musimy wykonywać u osób zdrowych raz na kilka lat są badania oceniające funkcje wątroby oraz nerek, a także stężenia sodu i potasu zwanych elektrolitami oraz badanie zwane potocznie morfologią informujące o parametrach naszej krwi.
Tego typu oznaczenia nie wymagają bezwzględnego przestrzegania postu przed oznaczeniami, ale w niektórych sytuacjach zwłaszcza w odniesieniu do morfologii również warto być na czczo.
Stwierdzenie nieprawidłowego wyniku wymaga powtórzenia takiego badania, a jeżeli nieprawidłowości nadal się utrzymują wówczas powinniśmy porozumieć się z lekarzem.
Dużo ciekawych informacji jak utrzymać w zdrowiu swoje serce i jak postępować jak zaczną się problemy znajdziesz na stronie: https://www.healthy-heart.org/pl/