Rehabilitacja według definicji Światowej Organizacji Zdrowia to “suma działań podejmowanych dla zapewnienia najlepszego, możliwego do osiągnięcia stanu fizycznego, psychicznego i socjalnego pacjenta tak, by mógł on powrócić do pełnienia dotychczasowej roli w rodzinie, zawodzie, społeczeństwie”. Natomiast rehabilitacja kardiologiczna to działanie wielokierunkowe mające z jednej strony na celu skrócenie czasu leczenia po takich zdarzeniach jak zawał serca, operacja kardiochirurgiczna czy niewydolność serca, a z drugiej strony mające za zadanie zmniejszenie ryzyka wystąpienia tych zdarzeń, co w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości i przedłużenia życia pacjenta. Dlatego jest niezbędna.
W rehabilitacji kardiologicznej wyróżniamy siedem zasad:
Koordynatorem zespołu opiekującego się pacjentem rehabilitowanym kardiologicznie jest kardiolog (przedstawia to Rycina 1). Współpracuje on z innymi specjalistami, jak fizjoterapeuta, psycholog, dietetyk, pielęgniarka czy np. seksuolog.
Ryc. 1. Integracja działań specjalistów
Cykl rehabilitacji kardiologicznej składa się z kilku podstawowych elementów, do których należą:
Rehabilitacja kardiologiczna od wielu lat dzieli się na 3 etapy (przedstawione na Rycinie 2), gdzie etap I to rehabilitacja szpitalna - wczesna po zdarzeniu takim jak np. zawał serca czy po operacji kardiochirurgicznej, a etap III to faza ambulatoryjna, która jako prozdrowotny tryb życia, powinna trwać do końca życia pacjenta.
Ryc. 2. Etapy rehabilitacji kardiologicznej.
W ostatnich latach najwięcej zmieniło się w II etapie rehabilitacji, czyli jej kontynuacji. Może być ona prowadzona na trzy sposoby (przedstawione na Rycinie 3):
Ryc. 3. Etap II rehabilitacji kardiologicznej (kontynuacji)
Dużą zmianą w opiece nad pacjentami, był wprowadzony w 2017 roku program KOS-Zawał -program dla pacjentów po zawale serca. Jest to opieka nad pacjentem z uwzględnieniem rehabilitacji kardiologicznej, obejmująca 12 miesięcy od zawału serca, podczas których pacjent odbywa co najmniej 5 wizyt kardiologicznych. W ciągu tego roku pacjent ma „swojego kardiologa”, który nadzoruje leczenie farmakologiczne, wykonywanie badań dodatkowych (np. lipidogram czy echo serca) oraz decyduje o potrzebie dodatkowego leczenia zabiegowego (np. wszczepienie stymulatora serca). Pacjent będący w szpitalu z powodu zawału serca powinien się dowiedzieć, czy w tym szpitalu prowadzony jest program KOS-Zawał – jeżeli tak, to potrzebne jest skierowanie od lekarza prowadzącego.
Podsumowanie
Rehabilitacja kardiologiczna to suma działań, które przyczyniają się do poprawy jakości życia pacjenta oraz jego przedłużenia. Dlatego też powinna być stosowana u większości osób z chorobami układu krążenia, a zwłaszcza po zawałach serca, z niewydolnością serca czy po operacjach kardiochirurgicznych.