fb tt
Kołatania serca

Dr hab. med. Piotr Bienias

Kołatanie to subiektywne, najczęściej nieprzyjemne uczucie pracy serca. W normalnych warunkach u osób zdrowych praca serca jest nieodczuwalna, z wyjątkiem krótkich chwil podczas intensywnego wysiłku, emocji lub stresu.

Kołatanie jest efektem nadmiernie szybkiej pracy serca, zwiększonej siły jego skurczów albo nagłych zmian częstości lub jej nieregularności. Dlatego kołatanie nie zawsze jest związane z szybką pracą serca, czyli tachykardią. Tym samym można odczuwać kołatanie a puls obwodowy np. na tętnicy promieniowej nie musi być przyspieszony.

Niezależnie od wszystkich okoliczności kołatania serca mogą być objawem chorobowym wymagającym odpowiedniego postępowania kardiologicznego. Kardiolog musi ustalić jaka jest przyczyna kołatania serca (a może być różna) oraz czy objaw ten stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia (może być zagrożeniem albo nie).

Aby ustalić właściwe rozpoznanie i wdrożyć odpowiednie postepowanie kardiolog musi uwzględnić bardzo liczne informacje dlatego warto się przygotować, by odpowiedzieć na poniższe pytania:

  • czy w trakcie lub po kołataniu występują niepokojące lub groźne dla zdrowia i życia objawy tj. bóle zamostkowe, duszności, pulsowanie w szyi, zawroty głowy, mroczki przed oczami, uczucie zbliżającego się zasłabnięcia lub zasłabnięcie? Czy doszło do omdlenia tj. krótkotrwałej utraty świadomości?
  • czy wcześniej była już rozpoznana choroba serca i zastosowano leczenie kardiologiczne? Czy kołatanie serca jest pierwszym w życiu objawem niepokojącym ze strony serca?
  • jak często występują kołatania i związane z nimi objawy? Stale, napadowo codziennie, czy napadowo raz na kilka tygodni lub miesięcy?
  • czy było wykonane EKG lub monitorowanie holterowskie w trakcie występowania kołatania lub innych objawów?
  • czy pacjent ma wykonane aktualne badania laboratoryjne krwi i jakie są wyniki?
  • czy kołatania serca nie są związane z określonymi okolicznościami takimi jak nadmierne spożywanie kofeiny, alkoholu? Czy pacjent nie przyjmuje niedozwolonych substancji psychoaktywnych, które mogą wywoływać zaburzenia rytmu serca (np. kokainy, amfetaminy i in.)?
  • czy aktualnie nie występują sytuacje, o których wiadomo, że mogą wywoływać lub nasilać kołatania serca np. wysokie wartości ciśnienia tętniczego, gorączka, niedokrwistość, nadczynność tarczycy, nerwica, napady paniki albo hipoglikemia?

Praca i skurcze serca są możliwe dzięki rozprzestrzenianiu się przez mięsień sercowy impulsów elektrycznych. Prawidłowe impulsy powstają w sercu w tzw. węźle zatokowo-przedsionkowym, dlatego prawidłowy rytm serca nazywa się rytmem zatokowym. Analizując EKG lekarz potrafi rozpoznać, czy impulsy elektryczne są prawidłowe tzn. zatokowe, czy takie które wywołują zaburzenia rytmu serca tj. arytmię.

Zaburzenia rytmu serca mogą powodować łagodne, jak również nasilone objawy, które nie pozwalają na normalne funkcjonowanie. Z drugiej strony określone arytmie mogą mieć charakter niegroźny albo potencjalnie groźny dla zdrowia i życia. Te bardzo złożone zależności powodują, że kołatań serca nie należy bagatelizować.

W przypadku wystąpienia objawów łagodnych w pierwszej kolejności można zwrócić się po poradę do lekarza rodzinnego, który wykona EKG, podstawowe badania i zdecyduje czy konieczna będzie konsultacja kardiologa lub wręcz hospitalizacja. Na konsultację można się udać od razu do kardiologa, ale przed wizytą warto wykonać EKG i podstawowe badania krwi, co znacznie skróci proces diagnostyczny. W przypadku wystąpienia objawów groźnych (wymienionych wyżej) należy wezwać od razu pogotowie ratunkowe.

Warto wiedzieć, że ustalenie przyczyny występujących napadowo kołatań serca nie zawsze bywa łatwe i wymaga niekiedy powtarzania badań holterowskich lub ich wydłużenia, co może być uciążliwe. Na szczęście dysponujemy coraz lepszymi możliwościami długoczasowej rejestracji rytmu serca, m.in. przez urządzenia mobilne. Aby postawić właściwe rozpoznanie powinna/musi być wykonana rejestracja elektrokardiograficzna w trakcie kołatania serca. Prawidłowy wynik EKG i rejestracji metodą Holtera nie wyklucza występowania napadowych zaburzeń rytmu serca, jeśli w trakcie tych badań dolegliwości nie wystąpiły.

Kardiolog zdecyduje, jakie leczenie jest niezbędne w przypadku kołatań serca. Niekiedy wystarczy tylko obserwacja, czasem konieczne będą leki przyjmowane stale lub tylko okresowo. Niektóre arytmie można skutecznie leczyć inwazyjnie metodą ablacji. Każdy przypadek musi być rozpatrywany przez lekarza indywidualnie.