1. Ablacja przezskórna – zabieg, który wykonywany jest w celu wyleczenia różnych zaburzeń rytmu serca. Polega on na zniszczeniu, najczęściej energią termiczną (ablacja RF) obszaru serca będącego przyczyną występowania takich arytmii. W celu wykonania ablacji wprowadzona zostaje do serca specjalna elektroda a zabieg wykonuje kardiolog-elektrofizjolog.
2. ACE inhibitory (inhibitory konwertazy angiotensyny, ACEI) – grupa różnych leków stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, choroby niedokrwiennej serca, cukrzycowej choroby nerek i in. Najczęstszym efektem ubocznym jest suchy kaszel, rzadziej występują podwyższenie stężenia potasu we krwi, pogorszenie wydolności nerek i in.
3. Alfa-blokery (alfa1-adrenolityki) – grupa różnych leków stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego, a u mężczyzn w przeroście prostaty. Najczęstszym efektem ubocznym jest nadmierny spadek ciśnienia tętniczego, zwłaszcza podczas pionizacji (hipotonia ortostatyczna).
4. Angiografia – medyczne obrazowanie wnętrza naczyń krwionośnych. Badanie może polegać na podaniu kontrastu do żyły przez wenflon i użyciu tomografii komputerowej (angio-TK) lub rezonansu magnetycznego (angio-MR). Badanie może mieć również charakter inwazyjny z podaniem kontrastu bezpośrednio do badanych naczyń tętniczych (arteriografia) lub żylnych (flebografia, wenografia).
5. Angiografia tętnic wieńcowych – badanie umożliwiającego uwidocznienie światła tętnic wieńcowych serca przy użyciu kontrastu radiologicznego. Badanie może mieć charakter półinwazyjny z podaniem kontrastu do żyły przez wenflon (angio-TK tętnic wieńcowych) lub może mieć charakter inwazyjny z podaniem kontrastu bezpośrednio do tętnic wieńcowych (koronarografia).
6. Angioplastyka wieńcowa – zabieg przezskórny polegający na poszerzeniu lub udrożnieniu naczynia wieńcowego, do czego najczęściej dochodzi w przebiegu miażdżycy (przewlekłe zespoły wieńcowe) lub szybko powiększającego się zakrzepu (ostre zespoły wieńcowe). W trakcie angioplastyki wieńcowej najczęściej wszczepiany jest stent. Zabieg ten jest najczęstszą procedurą spośród wykonywanych przez kardiologów inwazyjnych przezskórnych interwencji wieńcowych (PCI, percutaneous coronary intervention).
7. Arytmia (zaburzenia rytmu serca) – różne nieprawidłowości dotyczące elektrycznego pobudzania pracy serca, co może skutkować nadmiernie szybką jego pracą (tachyarytmie) lub nadmiernie wolną (bradyarytmie). Zaburzenia rytmu mogą również przebiegać z prawidłową częstością rytmu serca (prawidłowym pulsem). Niektóre arytmie mogą stanowić zagrożenie dla życia.
8. By-passy – potoczne określenie pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG, coronary artery bypass grafting) tj. kardiochirurgicznej operacji wszczepienia tętniczych lub żylnych pomostów naczyniowych omijających zwężenia tętnic wieńcowych w zaawansowanej chorobie niedokrwiennej serca.
9. Częstokurcz komorowy (VT, ventricular tachycardia) – specyficzne zaburzenie rytmu serca, które polega na nieprawidłowej i przyspieszonej >100/min. czynności, które może być rozpoznane wyłącznie na podstawie badanie elektrokardiograficznego. Niektóre częstoskurcze komorowe (zwłaszcza >180‑200/min. i trwające >30 s) mogą być groźne dla życia (zwłaszcza w określonych grupach chorych).
10. Defibrylacja – zabieg stosowany podczas reanimacji u nieprzytomnej osoby z zatrzymaniem krążenia w przebiegu określonych zaburzeń rytmu serca tj. migotania komór lub częstoskurczu komorowego bez tętna. Polega na zastosowaniu impulsu elektrycznego na powierzchnię klatki piersiowej. Może być wykonana klasycznym defibrylatorem (najczęściej w szpitalu lub w zespołach ratownictwa medycznego) lub automatycznym defibrylatorem zewnętrznym (AED) w ramach przedmedycznych czynności resuscytacyjnych.
11. Dławica piersiowa (dusznica bolesna) – określenie dolegliwości w klatce piersiowej, które są spowodowane niedokrwieniem mięśnia sercowego. Typową dławicę charakteryzują 3 cechy: uczucie ucisku lub dyskomfortu w przedniej części klatki piersiowej lub w okolicy szyi, w żuchwie, ramieniu albo kończynie górnej; dolegliwości wywołuje wysiłek fizyczny; dolegliwości ustępują po odpoczynku lub w ciągu 5 min. po podaniu nitrogliceryny. Brak typowych objawów dławicy piersiowej nie wyklucza zaawansowanej choroby wieńcowej.
12. Echokardiografia (w skrócie ECHO serca) jest to forma badania ultrasonograficznego (USG) specjalnie dedykowanego do uwidocznienia struktur i funkcji serca. Klasyczne badanie echokardiograficzne jest całkowicie nieinwazyjne, a obraz na ekranie uzyskuje się poprzez przyłożenie głowicy ultrasonograficznej do ściany klatki piersiowej. Pacjent do badania nie musi się specjalnie przygotowywać, a sama procedura jest zwykle wykonywana ambulatoryjnie i trwa do 30 minut.
Dzięki badaniu echokardiograficznemu można uwidocznić najważniejsze struktury serca, takiej jak jamy komór i przedsionków, przegrodę międzykomorową i miedzyprzedsionkową, zastawki serca i początkowe fragmenty dużych naczyń (mi.in aorty) wychodzących z serca.
Badanie echokardiograficzne jest powszechnie wykorzystywane w diagnostyce wad zastawkowych serca (zwężenia lub niedomykalności zastawek), w ocenie efektywności skurczów serca w przypadku jego uszkodzenia (np. po zawale serca lub w wyniku uszkodzenia pozapalnego lub toksycznego), w poszukiwaniu nieprawidłowych struktur znajdujących się w sercu lub w jego najbliższym otoczeniu (skrzepliny wewnątrzsercowe, płyn gromadzący się w osierdziu, guzy serca)
Odmianą klasycznego badania echokardiograficznego jest badanie przezprzełykowe (głowica echokardiograficzna jest wprowadzana do przełyku pacjenta) lub badanie stress-echo, podczas którego ocenia się funkcję serca w warunkach imitujących wysiłek fizyczny. Wymienione modyfikacje wymagają już odpowiedniego przygotowania, o czym pacjent zwykle jest informowany w chwili zapisania się na badanie.
13. Hipercholestrolemia – jest to ogólne określenie odnoszące się do zbyt wysokiego stężenia cholesterolu we krwi, a więc substancji przyczyniającej się do przyspieszonego rozwoju miażdżycy i zwężania się najważniejszych tętnic w organizmie człowieka. Obecnie ogólne określenie hipercholesterolemia jest często zmieniane na hipercholesterolemia LDL, które to odnosi się do podwyższonego stężenia szczególnie szkodliwej frakcji cholesterolu, czyli lipoprotein o niskiej gęstości (LDL).
Należy podkreślić, że podwyższone stężenie cholesterolu zwykle początkowo nie daje żadnych objawów, a zatem pacjent nie ma świadomości, że w jego naczyniach krąży krew o wysokiej zawartości cholesterolu, który stopniowo rozbudowując blaszki miażdżycowe utrudnia przepływ krwi przez naczynia. Z tego powodu bardzo ważne jest okresowe badanie stężenia cholesterolu we krwi, ponieważ stwierdzenie hipercholesterolemii daje szansę na włączenie skutecznego leczenia hipolipemizujacego, zanim w organizmie dojdzie do nieodwracanych uszkodzeń (zawał serca, udar niedokrwienny mózgu).
W większości przypadków hipercholesterolemia ma charakter nabyty i jest związana z nieprawidłowym stylem życia, jednak w cżęści przypadków jest uwarunkowana genetycznie (tzw. hipercholesterolemia rodzinna), jest ona szczególnie niebezpieczna, gdyż zbyt wysokie stężenia cholesterolu występują już u osób bardzo młodych, lub nawet u dzieci, co powoduje że miażdżyca i jej powikłania pojawiają się bardzo wcześnie.
14. Holter EKG – badanie holterowskie, tzw. Holter EKG, jest formą badania elektrokardiograficznego, które od tradycyjnego EKG różni się tym, że rejestracja odbywa się przez całą dobę (a w wybranych przypadkach nawet dłużej). Taki przedłużony zapis umożliwia wykrycie większej ilości patologii niż zwykła trwające kilkanaście sekund rejestracja EKG. Często zdarza się tak, że pacjent odczuwa dolegliwości tylko w określonych sytuacjach, lub w określonych godzinach, kiedy wykonanie tradycyjnego zapisu EKG jest niemożliwe – w takich sytuacjach rejestracja holterowska umożliwia postawienie właściwego rozpoznania.
W trakcie badania chory ma przyklejone do skóry klatki piersiowej elektrody, połączone z rejestratorem który zwykle nosi na pasku przy spodniach, lub na specjalnych szelkach. W trakcie rejestracji holterowskiej najczęściej rekomenduje się choremu prowadzenie normalnego trybu życia, za wyjątkiem sytuacji mogących uszkodzić elektrody lub rejestrator – np. intensywny sport kontaktowy, lub kąpiel. Elementem zwiększającym dokładność badania jest zapisywanie przez pacjenta najważniejszych elementów dnia podczas którego wykonywane jest badanie (czas obudzenia się i zasypiania, wysiłki fizyczne, momenty gorszego samopoczucia). Szczegółowe dane jak należy zachowywać się w trakcie rejestracji metodą Holtera pacjent otrzymuje od personelu medycznego w trakcie rozpoczynania badania.
15. Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW) – jest to schorzenie dotykające najbardziej wewnętrznej warstwy serca, czyli wsierdzia. Wsierdzie jest strukturą delikatną, ważną dla prawidłowego przepływu krwi przez jamy i zastawki serca, a przy tym łatwą do uszkodzenia. Zapalenie wsierdzia najczęściej dotyczy wsierdzia wyściełającego zastawki - na infekcje szczególnie podatne są zastawki wcześniej uszkodzone lub sztuczne. Czynnikiem infekcyjnym są najczęściej bakterie (rzadziej grzyby), które osiadają i namnażają się na uszkodzonym fragmencie wsierdzia.
Nieleczone zapalenie wsierdzia może prowadzić do ciężkich powikłań związanych z destrukcją zastawki, udarami mózgu lub zatorami obwodowymi w sytuacji, gdy wegetacje bakteryjne/grzybicze urywają się z zastawki i z prądem krwi roznoszą się po układzie naczyniowym. W najcięższych przypadkach IZW może doprowadzić do śmierci.
Leczenie IZW zwykle obejmuje złożoną, wielotygodniową antybiotykoterapię, a w części przypadków wymagane jest leczenie kardiochirurgiczne polegające na wymianie uszkodzonej zastawki.
16. Kardiotoksyczność – określenie kardiotoksyczność jest najczęściej używane w stosunku do leków, których działaniem niepożądanym jest uszkadzanie mięśnia sercowego. Do leków o wysokim potencjale uszkadzania mięśnia sercowego należy część leków stosowanych podczas chemioterapii onkologicznej, np. antracykliny. Należy sobie zdawać sprawę, że w przypadku niektórych chorób nowotworowych uszkodzenie serca jest ceną jaką ponosi się za skuteczne leczenie choroby onkologicznej. Nie zmienia to faktu, że pacjent otrzymujący leki potencjalnie kardiotoksyczne powinien być kontrolowany przez kardiologa, tak aby wykryć uszkodzenie serca na możliwie wczesnym etapie i o ile jest to możliwe zmodyfikować schemat leczenia onkologicznego. Co więcej niektóre leki kardiologiczne mogą w pewnym stopniu chronić mięsień sercowy przed szkodliwym działaniem chemioterapii.
Warto ponad to wspomnieć, że kardiotoksyczne mogą być również inne substancje, takie jak niektóre narkotyki (amfetamina, kokaina), tzw. dopalacze czy nawet spożywany w nadmiarze alkohol.
17. Kardiomiopatia – to ogólne określenie opisujące uszkodzenie mięśnia sercowego skutkujące jego nieprawidłowym funkcjonowaniem. Przyczyn kardiomiopatii może być bardzo wiele – część z nich jest uwarunkowana genetycznie (np. kardiomiopatia przerostowa, arytmogenna dysplazja prawej komory, niescalenie mięśnia lewej komory). Znacznie częściej występują kardiomiopatie nabyte w trakcie życia – ich przyczyną mogą być stany zapalne serca (kardiomiopatia pozapalna), uszkodzenia toksyczne (np. kardiomiopatia poalkoholowa), czy nawet gwałtowny stres (kardiomiopatia takotsubo) oraz choroby ogólnoustrojowe (głownie choroby endokrynologiczne i autoimmunologiczne)
Niezależnie od pierwotnej przyczyny kardiomiopatia prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego, upośledzenia funkcji serca jako pompy i może prowadzić do rozwoju niewydolności serca ze wszystkimi jej następstwami.
Rozpoznanie kardiomiopatii wymaga wykonania szczegółowych badań kardiologicznych (np. badania echokardiograficznego, rezonansu magnetycznego serca), a leczenie powinno być prowadzone przez kardiologa.
Część kardiomiopatii jest do pewnego stopnia odwracalna (np. poprawa funkcji serca po wdrożeniu abstynencji u chorych z kardiomiopatią poalkoholową), cześć jest schorzeniami nieuleczalnymi.
18. Kardiowersja elektryczna – jest zabiegiem służącym przywróceniu prawidłowego rytmu serca u chorych z migotaniem lub trzepotaniem przedsionków i z różnymi rodzajami częstoskurczy.
Najczęściej jest wykonywana w sposób planowy (po wcześniejszym umówieniu chorego i przygotowaniu lekami zmniejszającymi krzepliwość krwi), jednak w części przypadków, gdy arytmia gwałtownie pogarsza funkcje serca i może zagrażać życiu chorego kardiowersję wykonuje się natychmiast (w tym w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR), a nawet w karetce pogotowia)
Sam zabieg polega na zadziałaniu na serce impulsem elektrycznym wychodzącym z przyłożonych do skóry klatki piersiowej elektrod. Impuls prądu elektrycznego docierający do serca pozwala zwykle przerwać arymię i umożliwia sercu podjęcie normalnej, miarowej pracy.
Kardiowersja jest wykonywana w krótkim znieczuleniu ogólnym, a pacjent nie pamięta przebiegu zabiegu. W przypadku zabiegów wykonywanych w trybie planowym, chory zgłasza się do szpitala we wcześniej ustalonym terminie, na czczo i z wcześniejszą dokumentacją medyczną. Po zapoznaniu się z informacją o zabiegu i wyrażeniu pisemnej zgody na kardiowersję oraz po zbadaniu chorego przez kardiologa i anestezjologa, pacjent jest usypiany i wykonywany jest zabieg. W przypadku skutecznej i niepowikłanej kardiowersji elektrycznej chory najczęściej jeszcze tego samego dnia może być wypisany do domu
19. Kardiowerter-defibrylator – oznaczany w skrócie jako ICD, jest urządzeniem, które wszczepia się pacjentom zagrożonym najcięższymi postaciami zaburzeń rytmu serca (częstoskurcze komorowe, migotania komór).
Zadaniem tego aparatu jest stałe śledzenie rytmu serca i w przypadku wykrycia groźnej arytmii wykonania wewnątrzsercowej kardiowersji lub defibrylacji elektrycznej. Energia elektryczna konieczna do wygenerowania impulsu przerywającego arytmię jest zmagazynowana w baterii ICD.
ICD jest wszczepiany pod skórę, zwykle w okolicy poniżej lewego obojczyka, a elektrody poprowadzone są poprzez układ żylny do serca pacjenta. Zabieg wszczepienia ICD jest procedurą chirurgiczną i jest wykonywany w szpitalu (zwykle w Pracowniach Elektrofizjologii). Samo urządzenie jest dla pacjenta całkowicie bezobsługowe (poza koniecznością okresowych kontroli w wyspecjalizowanej Poradni Kardiologicznej). ICD jest w stanie zidentyfikować i przerwać groźną arytmię nawet w przypadku gdy chory śpi lub jest nieprzytomny.
Decyzję o wszczepieniu ICD każdorazowo podejmuje doświadczony zespół kardiologów po wykonaniu szeregu niezbędnych badań diagnostycznych i uzyskaniu świadomej zgody chorego
20. Kontrast – to substancja, która po wprowadzeniu do organizmu umożliwia uwidocznienie struktur wewnętrznych, normalnie niewidocznych w badaniach obrazowych.
W diagnostyce kardiologicznej kontrasty są głównie wykorzystywane w badaniach tętnic wieńcowych (koronarografia, tomografia komputerowa tętnic wieńcowych) oraz w badaniach rezonansu magnetycznego serca.
W koronarografii i tomografii komputerowej wykorzystuje się kontrast radiologiczny stworzony na bazie atomów jodu. W przypadku koronarografii kontrast jest wstrzykiwany bezpośrednio do tętnic wieńcowych, które na krótką chwilę wypełnia i umożliwia ich zobrazowanie na filmie rentgenowskim. W przypadku tomografii komputerowej tętnic wieńcowych lub innych dużych naczyń kontrast jest podawany poprzez obwodowe wkłucie dożylne, ale dzięki technice tomograficznej możliwe jest wyselekcjonowanie na tle innych struktur klatki piersiowej wypełnionych przez chwilę kontrastem tętnic.
Innego rodzaju kontrast jest stosowany w rezonansie magnetycznym (MRI)– w tym badaniu wykorzystuje się gadolin, a więc substancję paramagnetyczną umożliwijacą uwidocznienie struktur wewnętrznych serca w polu magnetycznym generowanym przez aparat MRI
Współczesne kontrasty są substancjami bezpiecznymi, nie mniej jednak należy pamiętać, że czasami mogą wywoływać objawy niepożądane. Najczęściej obserwuje się reakcje niepożądane pod postacią uczuleń, przejściowych zaburzeń hemodynamicznych, pogorszenia się funkcji nerek. W sytuacji, gdy kiedykolwiek u pacjenta występowały objawy niepożądane po podaniu kontrastu należy koniecznie poinformować o tym lekarza kierującego na badanie, a w ostateczności bezpośrednio przed zabiegiem personel medyczny wykonujący procedurę.
21. Koronarografia – jest inwazyjnym badaniem diagnostycznym wykorzysującym kontrast i promieniowanie rentgenowskie w celu uwidocznienia tętnic wieńcowych i zidentyfikowania w ich świetle potencjalnych przewężeń
Podczas koronarografii, poprzez małe nakłucie tętnicy w okolicy nadgarstka lub pachwiny, wprowadza się do aorty cienką rurkę (cewnik radiologiczny) i po umieszczeniu jej końcówki w ujściu tętnicy wieńcowej wstrzykuje się kontrast. Obserwowany przez lekarza wykonującego zabieg przepływ kontrastu przez tętnice wieńcowe umożliwia stwierdzenie czy w ich świetle występują zwężenia i w jakim stopniu upośledzają one przepływ krwi.
Samo badanie jest wykonywane w wyspecjalizowanych pracowniach hemodynamiki przez doświadczonych kardiologów inwazyjnych. Badanie jest przeprowadzane w znieczuleniu miejscowym (znieczula się miejsce nakłucia tętnicy) - w związku z tym chory w trakcie badania jest cały czas świadomy. Po zakończeniu badania chory ma na kilka godzin zakładany na miejsce nakłucia tętnicy opatrunek uciskowy. Zwykle chory może opuścić szpital po kilkunastu godzinach od zakończenia procedury (w dniu badania lub w dniu kolejnym)
Na podstawie wyniku koronarografii i stopnia zaawansowania choroby wieńcowej choremu mogą być zaproponowane różne metody leczenia – zachowawcze (wyłącznie farmakoterapia), angioplastyka wieńcowa (małoinwazyjne, przezskórne poszerzenie zwężonych odcinków tętnic z wykorzystaniem cewników balonowych i stentów) lub leczenie kardiochirurgiczne (pomostowanie aortalno-wieńcowe, tzw. by-passy)
22. Tomografia komputerowa tętnic wieńcowych – (angio-CT tętnic wieńcowych) jest czasami nazywana nieinwazyjną koronarografią. W odróżnieniu od klasycznej koronarografii (patrz odpowiedni rozdział) w trakcie tego badania nie ma konieczności wprowadzania cewników do układu tętniczego pacjenta, a kontrast podaje się poprzez wenflon umieszczony w żyle. Tomografia komputerowa wykonywana na aparaturze o odpowiedniej jakości obrazowania i oceniana przez doświadczonego lekarza w części przypadków może zastąpić koronarografię – jednak o wyborze jednego lub drugiego badania powinien decydować kardiolog. Należy również pamiętać, że podczas angioCT chory również otrzymuje kontrast radiologiczny zawierający jod i jest narażony na promieniowanie rentgenowskie. Angio-CT nie może być również alternatywą dla koronarografii w sytuacji leczenia zawału serca.
U większości pacjentów nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania. Najważniejsze jest powstrzymanie się od spożywania posiłków przez minimum 4-6 godzin przed rozpoczęciem procedury. W trakcie badania chory jest umieszczany wewnątrz aparatu do tomografii, podawany jest mu do żyły kontrast radiologiczny, a pacjent proszony jest o kilkusekundowe wstrzymanie oddechu. U wybranych pacjentów przed badaniem konieczne jest podanie leku zwalniającego czynność serca. Przez cały czas trwania badania pacjent jest w stałym kontakcie głosowym i wzrokowym z personelem. Sama procedura trwa zwykle kilkanaście minut, jednak ze względu na bezpieczeństwo, chory proszony jest o pozostanie pod opieką personelu jeszcze przez około godzinę po zabiegu
23. Morfologia krwi – badanie oceniające ilość składników krwi oraz niektóre ich cechy:
a) erytrocytów (krwinek czerwonych) – odpowiadających za transport tlenu i dwutlenku węgla,
b) leukocytów (krwinek białych) – związanych z odpowiedzią organizmu na zakażenie czy chorobę nowotworową,
c) trombocytów (płytek krwi) – odpowiadających za krzepnięcie krwi.
Pobranie krwi na morfologię zalecane jest na czczo.
24. OB (odczyn Biernackiego) – badanie opadania erytrocytów – wyrażane w mm/h.
Wartości podwyższone OB występują m.in. w zakażeniach, w chorobach nowotworowych, w chorobach tkanki łącznej, po zabiegach operacyjnych i po urazach, podczas zawału serca, w zaburzeniach czynności tarczycy, po zatruciu metalami ciężkimi.
Wartości obniżone OB występują m.in. w czerwienicy (nadkrwistości).
Pobranie krwi na OB zalecane jest na czczo.
25. Rezonans magnetyczny serca – nieinwazyjne badanie oparte o zjawisko magnetycznego rezonansu jądrowego, wykorzystywane w kardiologii głównie do:
a) oceny budowy serca oraz jego czynności,
b) oceny żywotności mięśnia serca i zmian zapalnych,
c) oceny przepływu krwi (perfuzji) przez mięsień sercowy,
d) oceny ilościowej przepływu krwi przez zastawki lub przecieki (np. okołozastawkowe),
e) oceny naczyń wieńcowych u pacjenta z podejrzeniem anomalii tych tętnic.
W trakcie badania pacjent zostaje położony w metalowej tubie, okresowo występuje duży hałas.
Przeciwwskazaniem do badania są niektóre elementy metalowe wszczepione w ciało oraz klaustrofobia. Wiele obecnie wszczepianych rozruszników (stymulatorów) serca nie stanowi przeciwwskazania do badania, ale potrzebna jest opinia kardiologa / elektrofizjologa.
Przed badaniem rezonansu magnetycznego serca nie jest wymagane bycie na czczo.
26. Rozrusznik serca (stymulator serca) – urządzenie wszczepiane pacjentowi w celu leczenia groźnych dla zdrowia i życia zaburzeń przewodzenia, które powodują bardzo wolny rytm serca. Jego zastosowanie pozwala uniknąć skutków wolnej czynności serca, takich jak zawroty głowy, zasłabnięcia, utraty przytomności czy śmierć. Bateria urządzenia wystarcza na kilka lat – przed jej rozładowaniem należy wymienić urządzenie na nowe.
27. RTG klatki piersiowej – badanie nieinwazyjne narządów klatki piersiowej wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie (promienie X). Głównymi wskazaniami do badania są:
a) diagnostyka chorób płuc i serca oraz narządów śródpiersia,
b) stan po urazie klatki piersiowej,
c) ocena okołooperacyjna narządów klatki piersiowej.
Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania (w tym bycia na czczo).
28. Scyntygrafia serca – badanie nieinwazyjne oceniające czynność serca przy użyciu niewielkiej ilości radiofarmaceutyku (substancji promieniotwórczej) podawanej dożylnie z zastosowaniem promieniowania jonizującego. Spośród badań scyntygraficznych w diagnostyce kardiologicznej najczęściej wykonuje się scyntygrafię perfuzyjną mięśnia serca. Jest to badanie dwuetapowe na przestrzeni dwóch dni – w spoczynku i podczas wysiłku (lub po podaniu leku) – kolejność badań nie ma znaczenia.
Przygotowanie do badania:
a) 2 dni przed badaniem pacjent zaprzestaje picia herbaty, kawy, napojów gazowanych, kakao oraz unika potraw wzdymających i surowych owoców,
b) w dniu badania pacjent pozostaje na czczo (bez jedzenia), ale może pić dowolną ilość płynów (z wyłączeniem napojów wymienionych powyżej),
c) po podaniu radiofarmaceutyku pacjent wypija szklankę pełnotłustego mleka lub kubek pełnotłustego jogurtu; ponadto pacjent zjada też jedno jajko ugotowane na twardo lub dwa plastry (5 dag) żółtego sera.
29. Statyny – najważniejsza grupa leków w leczeniu hipercholesterolemii. Są również bardzo ważnymi lekami w leczeniu chorób związanych z miażdżycą tętnic, takimi jak zawał serca czy udar mózgu.
Dobroczynny efekt tych leków wynika z ich wielokierunkowego działania, w tym działania przeciwzapalnego oraz zabezpieczającego blaszkę miażdżycową znajdująca się w naczyniu przed pęknięciem.
30. Stent – rodzaj „rusztowania” wyglądem przypominający siatkę, który jest stosowany w leczeniu zwężeń naczyń krwionośnych i jest umieszczany w środku zwężonego naczynia podczas zabiegu angioplastyki w celu zapewnienia dobrego przepływu krwi. Wyróżniamy kilka typów stentów, w tym metalowe oraz stenty uwalniające lek. Wszczepienie stentów wiąże się z koniecznością podawania leków przeciwpłytkowych.
31. Tomografia komputerowa serca – badanie nieinwazyjne umożliwiające ocenę serca. Wymaga zastosowania promieniowania rentgenowskiego oraz najczęściej dożylnego podania jodowego środka kontrastowego. Większość pracowni tomografii komputerowej zaleca oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi (do 7 dni przed badaniem). Ponadto przed badaniem zaleca się niespożywanie posiłków (co najmniej 5 godzin).
32. Ultrasonografia serca (Echokardiografia) – nieinwazyjna metoda umożliwiająca ocenę serca i dużych naczyń krwionośnych za pomocą fal ultradźwiękowych. Wyróżniamy dwa typy badania: echokardiografię przezklatkową oraz przezprzełykową. Badanie przezprzełykowe wymaga połknięcia sondy (podobnie jak podczas gastroskopii) i uwidacznia serca jakby od środka ciała. Badanie przezklatkowe nie wymaga specjalnego przygotowania, natomiast przed badaniem przezprzełykowym należy być na czczo (nie można przyjmować także płynów).
33. USG doppler w kardiologii – badanie nieinwazyjne wykorzystywane w diagnostyce chorób tętnic i żył, takich jak zwężenia, tętniaki, żylaki. W większości przypadków nie jest wymagane specjalne przygotowanie (wyjątek stanowi usg doppler tętnic nerkowych – gdzie wymagane jest bycie na czczo).